Relacja z tegorocznego Info Day programu Kreatywna Europa

19 października na stadionie PGE Narodowym odbyło sie spotkanie informacyjne programu Kreatywna Europa, w którym uczestniczyli m.in. przedstawiciele Komisji Europejskiej: Marc-Hector Vanderhaegen i Maciej Szymanowicz. Podczas spotkania przedstawiono osiągnięcia i perspektywy programu, odbyła się prezentacja projektu współtworzonego przez Strefę WolnoSłowa oraz panel dyskusyjny przedstawiający doświadczenia polskich organizacji w Kreatywnej Europie. Poznaliśmy także cele i wyzwania, jakie stawia przed sobą program do końca obecnej edycji, ale również w dłuższej perspektywie.

Kreatywna Europa to szereg możliwości

„Program Kreatywna Europa to program unijny, realizowany w latach 2014 – 2020 z łącznym budżetem miliard czterysta sześćdziesiąt milionów euro. Główne cele programu to ochrona europejskiego dziedzictwa kulturowego, promowanie kultury i różnorodności językowej oraz wzmacnianie konkurencyjności europejskich sektorów kultury i przemysłów kreatywnych. Cele te realizowane są poprzez konkretne działania, m.in. poprzez promowanie obiegu twórczości kulturalnej oraz mobilności artystów i dotarcia do nowych odbiorców, wzmocnienie zdolności finansowych małych i średnich przedsiębiorców oraz organizacji działających w sektorach kultury, ale także rozwój widowni i rozwijanie nowych modeli biznesowych” – podkreśliła podczas otwarcia spotkania Małgorzata Kiełkiewicz, dyrektor Creative Europe Desk Polska, mówiąc m.in. o sukcesach polskich beneficjentów programu, którzy od początku projektu uzyskali ponad 16 milionów euro na tworzenie projektów kulturalnych i audiowizualnych. „Program Kreatywna Europa to nie jedynie bezpośrednie dofinansowanie na realizację projektów europejskich, ale to również szereg możliwości. To międzynarodowe szkolenia i warsztaty, realizowane na najwyższym poziomie. To także możliwość udziału w targach, pitchingach, działania networkingowe i współpraca” – dodawała.

Dyrektor Creative Europe Desk Polska zachęcała uczestników do zaangażowania i uczestnictwa w nadchodzącym Roku Dziedzictwa Kulturowego, jakim będzie rok 2018. „Oficjalna inauguracja obchodów odbędzie się 7 grudnia w Mediolanie podczas Europejskiego Forum Kultury. Inicjatywa ta będzie realizowana przez dziesiątki inicjatyw i organizacji na europejskiej arenie” – podkreślała.

Budowanie współpracy

„Ponad 8 milionów Europejczyków pracuje w kulturze i przemysłach kreatywnych. To całkiem sporo. Ta gałąź gospodarki także znacząco przyczynia się do rozwoju gospodarczego” – mówił podczas spotkania Marc-Hector Vanderhaegen z Komisji Europejskiej, przedstawiając m.in. procentowy podział środków na komponenty programu Kreatywna Europa: komponent MEDIA (56%), komponent KULTURA (31%) oraz działania międzysektorowe (13%). Przedstawiciel Komisji Europejskiej szerzej opowiedział także o założeniach komponentu KULTURA, przedstawiając jego priorytety: umacnianie różnorodności językowej, ponadgraniczną mobilność artystów i dzieł sztuki, rozwój publiczności i budowanie zdolności produkcyjnych. Równie istotna jego zdaniem jest digitalizacja projektów kulturalnych czy nowe modele biznesowe w kulturze oraz szkolenia i podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Projekty ubiegające się o dofinansowanie powinny uwzględniać przynajmniej jeden z tych priorytetów, a maksymalnie trzy. Działania wspierane przez komponent KULTURA to projekty oparte na współpracy, przy czym ta współpraca musi dotyczyć organizacji zajmujących się kulturą z minimum trzech krajów. W latach 2014 – 2017 wsparcie z tego komponentu uzyskały 292 projekty na kwotę 150 milionów euro. Jak zapowiedział Marc-Hector Vanderhaegen na budowanie kooperacji w roku 2018 przeznaczonych zostanie 40 milionów euro. „Większość państw poprosiło nas, byśmy większą uwagę zwrócili na małe projekty dotyczące współpracy, więc według wyliczeń ok. 38 – 40 % budżetu czyli do 60 milionów zostanie przeznaczonych właśnie na te mniejsze działania. Wszystko będzie zależało od jakości zgłaszanych projektów, to bardzo ważne” – podkreślił. Obok wsparcia dla współpracy komponent KULTURA to także działania wspierające tłumaczenia literackie. Wsparcie to dotyczy projektów translatorskich prozy, w przypadku przekładu z jednego oficjalnego języka Unii Europejskiej na drugi. Wsparcie to obejmuje koszty przekładu, jak również obejmuje promocję danego tytułu. W latach 2014 – 2017 wsparcie na tłumaczenia literackie oraz promocję uzyskały 172 projekty. Wsparto je kwotą ponad 10, 5 mln euro. Obok budowania sieci współpracy i wsparcia tłumaczeń literackich komponent KULTURA to także nowości. Wśród nich pojawiło się wspieranie platform, które mają skupiać się na młodych artystach i tworzyć dla nich strategie rozwoju. W ostatniej sesji przyznano dofinansowania 17 takim projektom.

Obok wsparcia dla stałych punktów komponentu KULTURA pojawiają się w nim niezwykle ważne akcje specjalne – to m.in. program Europejskie Stolice Kultury, marka European Heritage Label (29 miejsc w Europie istotnych dla procesu tworzenia się Unii Europejskiej), Europejskie Nagrody (przyznawane m.in. w dziedzinach takich jak architektura, muzyka popularna czy literatura) oraz Europejskie Dni Dziedzictwa. Marc-Hector Vanderhaegen przybliżył także program Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego, do którego nabór projektów trwa do 22 listopada 2017 r.

Wspólny rynek cyfrowy jako jeden z najważniejszych celów

„Program MEDIA to wsparcie finansowe, działające w otoczeniu różnych polityk, a obecnie najważniejszą polityką zdaniem Komisji Europejskiej jest wspólny rynek cyfrowy. Jednym z celów wspólnego rynku finansowego jest lepszy dostęp do cyfrowych usług i dóbr. W to się wpisuje program MEDIA, którego zadaniem jest wsparcie transgranicznego dostępu do europejskiej produkcji i europejskich treści” podkreślał przedstawiciel Komisji Europejskiej Maciej Szymanowicz, przybliżając m.in. nowe dyrektywy dotyczące serwisów audiowizualnych, nakładające obowiązek większej widoczności dzieł europejskich np. w serwisach vod czy telewizjach. Wsparcie z komponentu MEDIA można uzyskać na 3 polach: produkcja (filmów, seriali oraz gier wideo), ułatwianie dostępu do tego, co zostało w Europie wyprodukowane (wsparcie dla sieci dystrybutorów, kin czy agentów sprzedaży) oraz połączony z pozostałymi polami element – wspieranie rozwoju widowni. „Na przykład poprzez sieć Europa Cinemas wspieramy dystrybucję ponad 400 tytułów rocznie. To ponad 27% całej filmowej produkcji europejskiej. Co roku kina sieci Europa Cinemas odwiedza 67 milionów widzów, aby obejrzeć filmy europejskie, powstające poza krajem ich zamieszkania. 2000 profesjonalistów bierze rocznie udział w szkoleniach przeznaczonych dla branży audiowizualnej. Wsparcie otrzymuje ponad 430 filmów w developmencie oraz ponad 55 produkcji telewizyjnych – m.in. animacji i seriali” – mówił Maciej Szymanowicz.

Nowy instrument finansowy dla firm działających w kulturze

„Stworzyliśmy pierwszy instrument finansowy dla przedsiębiorstw, które działają w sektorze kultury, żeby ułatwić im dostęp do finansowania. Cały sektor kulturalny i kreatywny może z niego korzystać” – mówił podczas spotkania Maciej Szymanowicz. „Zaczęliśmy jego wdrażanie w połowie 2016 roku. Jest to gwarancja finansowa dla banków, które w zamian za pewnego rodzaju ubezpieczenie, które Komisja Europejska im daje zobowiązują się stworzyć dedykowany produkt kredytowy dla tych firm, które potrzebują dostępu do finansowania” – podkreślał. „Nawiązaliśmy współpracę z Europejskim Funduszem Walutowym, który oferuje teraz produkt dla tych banków, które zgodzą się stworzyć linię kredytową dla przedsiębiorstw, które potrzebują dostępu do finansowania w postaci pożyczki” – mówił dodając, że już 3 takie umowy udało się podpisać: we Francji, Hiszpanii i w Rumunii, trwają prace nad 4 kolejnymi takimi dokumentami.

Europejskie Fora Filmowe i plan dla animacji

„Program MEDIA to nie tylko finansowanie, ale też bardzo aktywna współpraca z przedstawicielami społeczności filmowej. Aktualnie naszym dużym projektem są Europejskie Fora Filmowe, rozpoczęliśmy je około 2 lata temu. Te spotkania odbywają się na festiwalach filmowych. To duże konferencje, na które zapraszamy najbardziej liczące się firmy oraz polityków, żeby rozmawiać o tym co się dzieje w przemyśle audiowizualnym (…). Te dyskusje prowadzą do kolejnych akcji” – mówił.

„Komisja współpracuje blisko z przedstawicielami sektora. We wrześniu po Festiwalu Filmów Animowanych w Annecy dzięki porozumieniu pomiędzy grupami europejskich animatorów i Komisją Europejską stworzono plan działań dla animacji, którego celem jest zwiększenie widoczności europejskich filmów animowanych na międzynarodowym rynku i zatrzymać w Europie zdolnych twórców, przyciągnąć też nowych oraz ułatwić animatorom dostęp do dofinansowania, by mieli zagwarantowane bezpieczeństwo i w jak najszybszym czasie mogli wykonać swoje produkcje” – mówił Maciej Szymanowicz. Poruszył również sprawę ujednolicenia systemów identyfikacji dzieła filmowego ISAN i EIDR, a także kwestię współpracy badawczej z Europejskim Obserwatorium Audiowizualnym.

Zwiększenie konkurencyjności i profesjonalizacja sektora

„MEDIA to skuteczny europejski program do promowania dostępu do nienarodowych dzieł audiowizualnych, który wpływa na zwiększanie konkurencyjności i profesjonalizacji sektora oraz pomaga w kreowaniu marki, którą możemy nazwać kinem europejskim. Pomaga współpracować ludziom ponad granicami, otwierając różnego rodzaju akcje wsparcia i zachęcając do współpracy aktorów z różnych krajów. Pomaga rosnąć tym firmom, które angażują się w koprodukcje filmowe. Jest dość innowacyjny i śledzi to, co się dzieje na rynku, oferując nowe możliwości których wcześniej nie było. Jest całkiem dobrze umocowany w obecnej dyskusji politycznej o tym, jak w Europie wprowadzić wspólny rynek cyfrowy. Nie uciekamy też od stawiania sobie trudnych pytań” – mówił Szymanowicz. „Mamy teraz 14 celów działań wdrażanych poprzez 20 akcji, a granty które otrzymują beneficjenci różnią się między 4000 a milionem euro” – podkreślał, pytając o to, jak jeszcze można poprawić efektywność programu, poprawić promocję filmów realizowanych w Europie i przyciągnąć widzów do kina na seanse kina europejskiego. „Produkcja treści, wsparcie dla widowni, lepszy marketing i promocja produkcji europejskiej oraz współpraca, szkolenie i zatrzymanie ludzi z talentem w Europie poprzez oferowanie im takich warunków pracy i wynagrodzenia, które spowodują, że nie będą tak chętnie wyjeżdżali na inne wielkie rynki produkcji” – dodawał.

Projekt Fundacji Strefa WolnoSłowa

Podczas kolejnej części spotkania Alicja Borkowska z Fundacji Strefa WolnoSłowa zaprezentowała projekt „Beyond Theater – creative platform for professional skills„. To jedyny polski projekt, który jako jeden z dwunastu z całej Europy uzyskał dofinansowanie w ramach działania międzysektorowego i zdobył dofinansowanie na działania mające na celu integrację uchodźców poprzez działania kulturalne. Projekt rozpoczął się pod koniec 2016 roku i strona polska jest jego liderem. Partnerami projektu są organizacje z Bolonii i Antwerpii. „Jako fundacja zajmujemy się przede wszystkim pracą teatralną, ale i artystyczną skierowaną do dwóch grup: Polaków oraz uchodźców, imigrantów którzy mieszkają głównie w Warszawie. Przez ostatnie lata dużo rzeczy robiliśmy w całej Polsce, niemniej przez ostatnie lata naszym głównym terenem zainteresowania jest właśnie Warszawa. Przede wszystkim te projekty polegają na tym, że organizujemy cykle warsztatowe, otwarte także dla amatorów. Czasami też przychodzą osoby, które w jakiś sposób były związane z teatrem, ale z jakiś powodów w Polsce nie mogą wykonywać swojego zawodu. Strefa daje im przestrzeń twórczą” – mówiła Alicja Borkowska, szczegółowo prezentując projekt, który łączy pracę warsztatową i artystyczną z integracją, a jest związany z teatrem (w Polsce od 2 lat z Teatrem Powszechnym w Warszawie).

Zalety, trudności i skutki udziału w programie Kreatywna Europa

Częścią spotkania informacyjnego był panel dyskusyjny „Polskie organizacje w programie Kreatywna Europa”, którą poprowadziła dziennikarka Agnieszka Szydłowska. W dyskusji udział wzięli: Franciszek Ammer (Fundacja Edukacji Wizualnej, Fotofestiwal w Łodzi), Kamila Tomkiel-Skowrońska (Stowarzyszenie Nowe Horyzonty, Festiwal Filmowy Kino Dzieci), Roman Jarosz (Alter Ego Pictures, producent filmu „Człowiek z magicznym pudełkiem” w reżyserii Bodo Koxa) oraz Justyna Warecka (Stowarzyszenie Kultury Teatralnej Pieśń Kozła, projekt Brave Kids).

„W naszej firmie od momentu pisania scenariusza i później rozwijania projektu wiedzieliśmy, że właśnie ten jeden z naszych filmów chcielibyśmy zgłosić i aplikować do Kreatywnej Europy do programu MEDIA, dlatego że czuliśmy, że jest to projekt wyjątkowy nie tylko na polską skalę, ale też wyjątkowy na skalę europejską. Wszyscy producenci myślą że mają projekty wyjątkowe, takich filmów są setki składanych na każdą sesję komponentu. Mieliśmy taką świadomość, choć była to nasza pierwsza aplikacja. Tą wyjątkowość trzeba umieć dobrze zdefiniować, potem dobrze ją opisać, aby dotarła ona do ludzi oceniających te projekty. Nie każdy projekt filmowy jest wyjątkowy i nawet nie każdy z tych wyjątkowych ma w sobie coś takiego co może uzyskać wsparcie i zrozumienie właśnie Komisji Europejskiej” – mówił podczas spotkania Roman Jarosz.

Czwarta edycja festiwalu Kino Dzieci odbyła się na przełomie września i października. Organizatorzy pierwszy raz aplikowali i pierwszy raz otrzymali dofinansowanie z programu MEDIA. „Z naszych doświadczeń edukacyjnych bardzo nam zależało, aby docierać do mniejszych miejscowości, albo do kin mających niewielką obsługę, a chciałyby brać udział w większych wydarzeniach. Nasze stowarzyszenie działa w Warszawie i we Wrocławiu, więc wiedzieliśmy, że festiwal odbędzie sie w tych dwóch miastach. Natomiast co roku do części programu zapraszamy kilka lub kilkanaście kin z całej Polski, w których gramy sekcję konkursową” – podkreślała Kamila Tomkiel-Skowrońska, opisując m.in. jak Nowe Horyzonty zajmując sie edukacją dzieci mimowolnie stawały się też dystrybutorem europejskiego kina dla dzieci.

„Projekt >>FLANEUR. Nowe miejskie narracje<< dotyczył przestrzeni miejskiej. Dwie najważniejsze rzeczy w tym projekcie to dwutygodniowe rezydencje, na które mogliśmy zaprosić fotografów, którzy przyjechali do Łodzi (…). Efekty tego pobytu pokazywaliśmy na festiwalu. co też ważne – wystawa, która pokazywała projekt była umieszczona w przestrzeni miejskiej, była to dosyć spora instalacja na głównej ulicy (…). W marcu w Derby (Wielka Brytania) odbyła się wystawa wszystkich 26 fotografów, którzy wzięli udział w projekcie” – mówił Franciszek Ammer.

„Rozwijamy się dynamicznie i wielu partnerów chce się dynamicznie rozwijać razem z nami. Nie naginamy się do grantu – wszyscy wiemy, że to nie wyjdzie, więc szukaliśmy czegoś, co pomoże nam się sfinansować. W kraju wiedzieliśmy dokąd się skierować, natomiast szukaliśmy dalej. Trafiliśmy na Kreatywną Europę” – opowiadała Justyna Warecka, przy czym warto podkreślić, że Brave Kids są obecnie liderem projektu zajmującego się kształceniem instruktorów artystycznych pracujących z dziećmi.

„Żeby zainteresować projektem filmowym Kreatywną Europę, to znaczy ekspertów i osoby z innych krajów Unii Europejskiej projekt musi wychodzić poza nasze podwórko. Oczywiście można powiedzieć, że każda historia o człowieku dotyczy wszystkich, ale tych historii jest tyle, że nie sposób się wyróżnić. Innych projektów nawet nie składaliśmy, bo nie ma sensu zgłaszać wszystkiego, co się ma – to moim zdaniem obniża wiarygodność aplikującego. Zanim złożyliśmy ten wniosek pracowaliśmy z programem MEDIA na bazie dystrybucji i nauczyliśmy się tego, że tam bardzo ważna jest konsekwencja, przestrzeganie zasad, terminów i wywiązywanie się z rzeczy, które należy zrobić. Konsultowaliśmy się także z biurem MEDIA Desk w Polsce przed wysłaniem aplikacji. Wszyscy wysyłamy mnóstwo różnych zgłoszeń i bardzo łatwo jest zrobić coś na zasadzie kopiuj – wklej. Ale najważniejszą rzeczą jest zrozumieć istotę takiej dotacji. Dzięki przedstawicielkom biura bardziej zrozumieliśmy, że z jednej strony to musi być „nasze”, lokalne, gdzie pokazujemy siebie, ale to co z tego wynika musi dotyczyć też innych. I też materiały w tej aplikacji muszą być bardzo starannie przygotowane” – podkreślał Roman Jarosz, opowiadając o szczegółach sesji, w której jego firma złożyła projekt filmu „Człowiek z magicznym pudełkiem”, a w której było ponad 800 zgłoszeń.

„Miałam wrażenie, że formularz wniosku został bardzo dobrze skonstruowany. Wreszcie mogłam na pewne pytania odpowiadać szeroko, nie naciągając projektu pod pewne wymogi wniosku. To było bardzo fajne, ponieważ to, co było istotne w opisywaniu festiwalu filmowego to były proste pytania np. o wykorzystanie środków, o projekty towarzyszące, o to, jak wygląda planowanie w skali roku. Pracujemy także jako edukator i dystrybutor, w związku z czym raz pozyskane filmy wykorzystujemy na wielu polach. Ten wniosek dawał nam możliwość opisania tego, co robiliśmy, a nie wymyślaliśmy na potrzeby wniosku” – mówiła Kamila Tomkiel-Skowrońska, podkreślając jak ważne są kontakty nabyte dzięki Kreatywnej Europie.

„Dzięki temu finansowaniu jakość projektu po prostu rośnie” – podkreślała w podsumowaniu dyskusji Justyna Warecka. „Najbardziej cieszymy się z nawiązywania kontaktów między ludźmi i między firmami i organizacjami, gdzie taki kontakt procentuje na przyszłość. Zachęcałbym też państwa do pracy z biurem Kreatywnej Europy w Polsce, bo tam jest bardzo dużo informacji, dobrych chęci i podpowiedzi, jak sobie radzić” – dodawał na zakończenie spotkania Roman Jarosz.

Spotkanie informacyjne programu Kreatywna Europa zakończyły dwie sesje równoległe, które były szczegółową prezentacją komponentu MEDIA oraz Kultura.